روز والنتاین یا روز عشق و یا روز عشاق در فرهنگ مسیحی سدههای میانه و سپس فرهنگ مدرن غربی روز ابراز عشق است که به صورت سالانه برگزار می شود. این مناسبت هر سال در روز ۱۴ فوریه (۲۵ بهمن و بعضی سال ها ۲۶ بهمن برگزار می شود.
سابقهٔ تاریخی روز والنتین به جشنی که به افتخار قدیس والنتین در کلیساهای کاتولیک برگزار می شد، باز می گردد. روز والنتین برگرفته از سنن روم باستان و مسیحیت می باشد.
این ابراز عشق معمولاً با فرستادن کارت والنتین یا خرید هدایایی مانند گل سرخ انجام می شود.
افسانه والنتین
تاریخچه کامل و دقیق والنتین در دست نیست و آنچه از پیشینه این روز می دانیم با افسانه درآمیخته است.
امروزه کلیسای کاتولیک به این نتیجه رسیده است که حداقل سه قدیس به نام والنتین یا والنتیوس وجود داشته اند که همگی به قتل رسیده اند، به همین دلیل چندین افسانه سعی در بازگوئی تاریخچه این آئین دارند.
طبق یک افسانه مشهور در سده سوم میلادی، در روم باستان در دوران فرمانروایی کلاودیوس دوم کشیشی به نام والنتین می زیسته است. کلودیوس عقیده داشت مردان مجرد نسبت به آنانی که همسر و فرزند دارند سربازان جنگجوتر و بهتری هستند.
از این رو ازدواج را برای مردان جوان امپراتوری روم قدغن می کند. والنتین معتقد بود که این حکم ناعادلانه است؛ لذا مخفیانه عقد سربازان رومی را با دختران محبوبشان جاری می کرد. هنگامی که کلاودیوس این امر را دریافت، والنتین را به مرگ محکوم کرد.
افسانه دیگر می گوید شاید کشیش والنتین به علت نجات دادن و فراری دادن مسیحیان از آزار و شکنجه رومیان کشته شده باشد.
مطابق یک افسانه، کشیش والنتین خود عاشق دختر زندانبانش شده و نخستین کارت والنتین را خود او قبل از مرگش برای آن دختر فرستاد و در آن نوشت «از طرف والنتین تو».
ولنتاین در ایران
در ایران از سال ۱۳۸۹ تولید انواع پوستر، بروشور، جعبه و کارت های تبلیغاتی با نمادهای قلب، نیم قلب، گل رز قرمز و هر گونه فعالیتی مبنی بر اطلاع رسانی در این روز ممنوع است و از سوی مراجع قانونی با واحدهای متخلف برخورد قانونی می شود.
گروهی دیگر به جای آن جشن اسفندگان را که برگرفته از آیین های ایرانی است و در روز پنجم اسفند (اسفندروز از اسفندماه) برگزار می شود، را به جای والنتین پیشنهاد می کنند.
اسفندیار اختیاری، نماینده زرتشتیان دوره هشتم مجلس شورای اسلامی جشن مهرگان را روز عشق حقیقی و واقعی در فرهنگ ایرانی می داند و به نظر وی مردم باید به جای ولنتین این روز را زنده کنند.
با این وجود این روز در میان معدودی از جوانان ایرانی محبوب است و آن را گرامی می دارند.